Министерство культуры Республики Бурятия
БУ СБДЭЗ «БУРЯАДАЙ ГҮРЭНЭЙ Х. НАМСАРАЕВАЙ НЭРЭМЖЭТЭ АКАДЕМИЧЕСКЭ ДРАМЫН ТЕАТР»
Режим работы кассы
с 10:00 до 18:30,
перерыв с 14:30 до 15:00,
без выходных
8 (3012) 222-537
Республика Бурятия
г.Улан-Удэ, ул.Куйбышева, 38
Зүжэгшэнэй мүшэтэ харгы
17
мая
Зүжэгшэнэй мүшэтэ харгы

 Зүжэгшэнэй мүшэтэ харгы

 Баста Цыденовые бүхы буряадай үндэһэн театрта дуратайшуул булта танина ёһотой. Афиша соо дуратай зүжэгшэнэйнгээ нэрэ хараад, зүжэгтэ ерэдэг харагшад олон юм даа, тиимэл зүжэгшэдэй нэгэн болохо Баста Гуруевич гээшэ. Туйлаһан амжалта, алдар солонь  гайхалгүй,  юундэб гэхэдэ, толотожо байгаа абъяас бэлигтэй, өөрын онсо хараатай, түрэл театрайнгаа тайзан дээрэ дала гаран рольнуудые тодо һайханаар бэелүүлһэн габьяатай зүжэгшэн ха юм.      

  Буряад Уласай арадай артист, Буряад Уласай гүрэнэй премиин лауреат, “Максар – шуһата тала” гэжэ зүжэгэй гол герой Максарай дүрэ харуулгын түлөө “Сибирский транзит-2008” гэһэн зүжэгшэдэй фестивалей “Эрэ хүнэй эрхим роль” гэһэн шангай дипломант, энэл ролиин түлөө “Алтан баг” гэһэн Үндэһэтэнэй театральна шангай номинант, “Үбгэн ба далай” гэжэ зүжэг соо Сантьяго үбгэнэй дүрэ харуулгын түлөө Монгол Оскар гэгдэдэг «Гэгээн Муза-2016» фестивалей илагша Баста Гуруевич Цыденовтай хөөрэлдөө эмхидхэбэбди. Ушар юуб гэхэдэ, Баста Гуруевич апрелиин 29 үдэр Ойн баяртаа зорюулһан зохёохы үдэшэ үнгэргэхэнь. Энэ дэмбэрэлтэ ушарайнь баярта дашарамдуулан энэ үдэр түрэл Буряад Театрынь “Дон Кихот” зүжэг табиха хүсэлэнтэй. Энэ зүжэгэй гол геройн роль ялас гэмээр гүйсэдхэһэн Баста Гуруевичые амаршалагшад булта хараха азатай болобо гээшэ.  

 - Баста Гуруевич, танай намтар уншахадамни, Та аяар холо Таджикистанда түрэһэн намтартай байнат...

- Тиимэ даа, абамни дайнай һүүлээр Туркменистанай сэрэгшын һургуули дүүргээд, Таджикистан руу  алба хаахаяа эльгээгдэһэн байһанһаань, би тэндэ түрэхэ табисууртай байгааб.  Минии гурбатай болоходо, наашаа нютаг руугаа нүүжэ ерээ. Би өөрөө Хяагта һайхан нютагай сонгоол угтай хүм.

- Саашань намтараа үргэлжэлүүлыт...

- Хяагта хотын дунда һургуули-интернат  түгэсэжэ, хоёр жэлэй туршада сэрэгэй алба хаагааб. Зүүн Сибириин соёлой институдта өөрын үүсхэлтэ бүлгэмэй уран найруулагшын мэргэжэл шудалжа, тэрэ үеын партиин захиралаар Буряадай хүдөө ажахын дээдэ һургуулида хоёр жэл соо хүдэлөөб. Тэрэ сагай эрилтээр, коммунис журамай ёһоор залуу мэргэжэлтэн ажалай амта танингаа иимэ дүршэлгэ гарадаг байһан. Тэрэнэйл удаа Буряад театрай зүжэгшэдэй труппада орохо эрхэтэй болооб. Иигэжэ зүжэгшэнэй зохёохы харгымни эхилээ юм.

- Зүжэгшэнэй харгы шэлэхэ гэжэ хүсэлөө хэзээ мэдэрээ һэмтэ?

- Үшөө хүүгэд ябаха сагтаа. Хүдөө нютагтамнай һарын нэгэ дахин кино асаржа харуулдаг байгаа. Тэрээхэн үйлэ хэрэг хадаа минии хүүгэд ухаандамни аргагүй гоёор, һайндэр мэтээр хадуугдаһан үйлэ гээшэ. Бүхы тосхоноороо сугларжа, кино асардаг машина үлылдэн хүлеэгшэ бэлэйбди. Ерэхэдэнь, бидэ, улаан сурба түрсэлдэжэ байжа кино харуулдаг аппарат, тэрэнэй хэрэгсэлнүүдыень зөөлсэхэш. Сагаан бүд татагдажа, нэгэ амин боложо, анхаралтайгаар хара сагаан кино харахаш, тэрэниие ямар бэ даа эди шэдитэй үйлэ шэнгеэр сэдьхэлдээ абан харадагаа һананаб.

  Тэрэнэй хажуугаар, багаһаамни намайе хүмүүжэлсэһэн хүгшэн эжымни намаяа арадай аман зохёолой дээжэтэй танилсуулдаг байгаа. Бабжа барас баатар тухай үльгэр аргагүй гоёор хөөрэгшэ һэн. Шагнаха дуратай байхадамни, үдэр бүри шахуу хөөрэхэ. Сээжэ болотороо сэдьхэлдээ шэнгээһэн бинь, харин, һүүлдэнь һургуулиин болоходоо, класс соогоо нүхэдтөө хөөрэдэг байгааб. Эжымни үдэшэндөө галаа түлеэд, галай гэрэл доро ород онтохонуудые уншадаг байха. Хоёр дүү басагадаараа нэгэшье үгыень унагаангүй шагнадаг байхабди. Иигэжэл үгын һайханиие мэдэржэ эхилһэн хүн гээшэб.  Эдэ бүгэдэл нүлөөлһэн байгаа юм бэшэ гү даа...

- Энэ шэлэһэн мэргэжэлээ һэлгэхэ гэжэ нэгэтэшье һанаан бодол досоотнай түрэһэн гээшэ гү?     

- Үгы, энэ харгы шэлэһэнээ нэгэшье шамарлажа үзөөгүйб. Хэдышье театр соо  хүндэ ажабайдалай тогтоошье бол, ондоошье ажалаар мүнгэ олохо сагууд дайралдаһаншье һаань,  наһанайнгаа энэ хэрэгтэ урбажа ябаагүйб. Юундэб гэхэдэ, энэ ажалаа хэхэдээ жаргалтай, сэдьхэл дүүрэн байдагби.

 -  Уран найруулагша Олег Юмовтай зохёохы нэгэдэл баталжа, энэ нэгэдэлһээтнэй олон һонин дүрэ рольнууд мүндэлэн бии болоо. 2008 ондо Баир Жигжитовай “Максар – шуһата тала” гэһэн зүжэг соо танай бэелүүлһэн Максарай дүрэ мүнөө сагай хүнэй абари занда тааруу, хороор  харуулагдаһан дүрэ гэжэ тэмдэглэгдээ...

- Энэ пьесэ хадаа агууехэ Шекспирэй “Макбет” гэжэ зохёолойнь аялгаар буряад харагшын һонор, хараа бодолдо тааруулан бэшэгдэһэн бүтээл гээшэ гэжэ тэмдэглэлтэй. Максар –Макбет гээшэ зүжэгэй үйлын ёһоор эрэлхэг зоригтой, алдар сууда гараһан сэрэгшэ аад лэ, бүхы сэдьхэлээрээ засаг бариха хүсэлдэ обтошоһон хүн. Элдэб альбанай урид мэдэжэ хэлэһэн үгөөр хаанай шэрээ эзэлхэ һэдэлгэтэй Сагаан Ханиие алана. Досоогоо маргаашье бол, хэбэрээ үзүүлхэгүй гэжэ оролдоно, гэм хэлгын гашуудалые ойлгоно. Харин һамганиинь оролсожо, шуһата харгы руу шэбэнэн түлтинэ. Тэрэнэй һүүлээр хэдэн олон үхэлэй утаһан һанжана. Засаг барихын түлөө тала дайдаар шуһа адхажа ябаһан Максар... Һүүлэй һүүлдэ энэ хэрэгэйнгээ үйлын үреэр шэрүүхэн харюу барина. Түүхын ямаршье хуудаһанда хүн гээшэ засаг бариха эрмэлзэл, хүсэл тухай, тэрэниие эдлэхэ  аза талаан, хуби заяан тухай бодомжолдог гээшэ.

- Энэ дүрэ шадамар бэрхээр харуулгын түлөө үндэр шагналнуудта хүртэһэн байнат...

- Энэ зүжэг тэрэл 2008 ондо “Сибирский транзит” гэһэн Барнаул хотодо үнгэргэгдэһэн фестивальда хабаадаа, тиигээд “Эрэ хүнэй эрхим роль” гэһэн шанда би хүртэһэн байнаб. Үшөө тиихэдэ “Алтан баг” гэһэн Үндэһэтэнэй зүжэгшэдэй премидэ энэ зүжэг 5 номинацяар дэбжүүлэгдэһэн амжалтатай.

    - Тэдэнэй дунда “Эрэ хүнэй эрхим роль” гэһэн номинаци олгуулагдаха нэрэнүүдэй дунда Баста Цыденовэй нэрэ нэрлэгдэһэн байгаа. Тус баримта хадаа  зүжэгэй үндэрөөр сэгнэгдэһые гэршэлнэ, юундэб гэхэдэ, “Алтан баг” хадаа манай гүрэнэй зүжэгшэдэй эгээл ехэ шагнал ха юм гэжэ би уншагшадтаа тодорхойлһуу.    

 

 

- 2015 – 2016 онууд Танай ажалда үрэ дүнтэй үнгэрөө гэжэ адаглааб.

-  Тиигээ. 2015 ондо Саян Жамбаловай табиһан “Шэнхинүүр шулуунууд” гэһэн зүжэгтэ Хориин тайшаа  Дамба-Дугар Иринцеевэй роль наадааб. Саян Жамбалов хадаа буряад арадайнгаа түүхэ шэнжэлжэ, уудалжа иимэ зүжэг табяа ха юм даа. Шойжид хатан тухай бидэ, зүжэгшэд, энээнэй урда дуулаһан байгаашье һаа, мэдэсэмнэй гүйхэн, гүнзэгы бэшэ байгаа. Зохёохы экспедицеэр  Хориин район ошожо, тэрэ түүхын материал руу шэнгэжэ, хэдэн үдэр олон хүн зоноор уулзажа, хөөрэлдэжэ, мэдэхэ болоод, уран найруулагша иимэ зүжэг зохёожо гаргаа. Буряад арадай түүхын гайхамшагта худаһануудые иража, улад зондоо мэдээгүй юумыень мэдүүлжэ, хараагүй юумыень харуулжа байһан театрайнгаа нангин уялгыень дүүргэлсэжэ байһандаа баяртай байдагби. Теэд хэр тэрэ ажалнай бэелүүлэгдээ гээшэб гэжэ харагшад энэ зүжэг хараха бүхэндөө сэгнэнэ ёһотой гэжэ найданаб.

  - 2016 ондо үнөөхил Олег Юмовай табиһан “Үбгэн ба далай” зүжэг соо Сантьяго үбгэнэй роль гүйсэдхэнэй түлөө Улаан-Баторта үнгэргэгдэдэг “Гэгээн Муза” гэжэ уласхоорондын зүжэгшэдэй фестивальда “Эрэ хүнэй эрхим роль”  гэжэ ээлжээтэ шагналда хүртэһэн байнат гэжэ уншагшадтаа дамжуулая.  

-  Энэ хадаа Эрнест Хэмингуэйн “Старик и море” гэһэн зохёолой аялгаар монодрама гэһэн жанртай бүтээл болоно. Ганса зүжэгшэнэй наадаха зохёол. Энэ зүжэгые Виктор Жалсанов морин хуурай аялгаар шэмэглээ. Зүжэгэй герой – загаһа баридаг үбгэн, наһан соогоо олые гаталһан,  илалтын баяршье,  диилдэлгэ дарагдалгын гашуудалшье үзэһэн хүн. Бүхэли наһан соогоо нэгэ дүн гаргаһан - ажабайдал гээшэ тэмсэл, тиимэһээ бүхы наһаараа тэмсэжэ ябана. Хүн гээшэ табиһан зорилгодоо заабол хүрэхэ аргатай, торожо унаашье бол, бодоод саашаа алхаха, урагшаа дабшаха еһотой. Хүниие хюдажа үгы хэбэлшье, тэрэнэй һүр һүлдэ илахагүйш, зоригыень хухалхагүйш, этигэжэ ябаһан хүсэлыень, найдалыень буляахагүйш гэһэн бодол зүжэгэй гол аялгань болоно. Энэ зүжэгэй үйлын шиидхэбэриие  уран найруулагша яагаад таажа, зохёожо шадааб гэжэ намда һонирхолтой байгаа. Олег Юмовнай хадаа өөрын онсо шэнжэтэй режиссёр юм гэжэ булта мэдэнэт.      
- Тиимэ, аргагүй һонирхолтой экспериментатор гэхэ юм гү, мэдээжэ классигуудай бүтээлнүүдые абаад буряад хүнэй һонор абалгада зохилдуулан зүжэгөө найруулдаг маягтай режиссёр гээшэ гээжэ дээрэ хэлээбди. Энэ “Дон Кихот” гэһэн зүжэгынь баһал иимэ шэнжэтэй. Март һарада премьера болоо. Ехэ һонирхолтой, буряад хэлэн дээрэ түрүүшынхиеэ бэелүүлэгдэһэн түсэл гээшэ.

- Уран найруулагша бүхэдэлхэйдэ мэдээжэ классиг Мигель Сервантесэй мүнхэрһэн энэ ехэ бүтээлээрнь зүжэг табиха гэжэ шиидээд, Михаил Булгаковай пьесэ дээрэ үндэһэлжэ иимэ буряад арадайнгаа хэлэндэ, соёл уралигта, ухаан һонорто тааруулжа зүжэг зохёогоо.

  Дон Кихот гээшэ түүхэдэ мүнхэрһэн дүрэ, энэ ажабайдалай үнэн сэхые бэдэрһэн Гунигта  дүрсэтэй Баатар ха юм даа. Уран найруулагшын хараа бодолыень үнэнөөр бэелүүлхэ, һанаһан бодолнуудыень гүйсэдхэлгынгээ  хүсөөр харагша бүхэнэй зүрхэ сэдьхэлдэнь шэнгээхэ гэжэ бүхы зүжэгшэд  оролдообди. Аргагүй сагаан зантай, муу юумэнтэй тэмсэжэ ябаха мүнөө үедэ иимэ Дон Киходууд бии гээшэ гү гэжэ асуудал табигдаа. Тэрэнэй хажуугаар, Олег Юмовэй хэлэһээр, Дон Кихотнай морин дээрээ һуугаад, энэ юртэмсые абарха, хамгаалха гэһэн һаруул бодолдо абтажа, харгыдаа элдэб ушаралнуудта оролгонь ёһотой нүүдэлшын түүхэ болошоно ха юм даа, манай нүүдэлшэ арадай хараа бодолдо үнэхөөрөө дулаахан түүхэ гээшэ гэжэ хэлэхэ байнаб. Тиигээд, эрхим хүндэтэ Буряад Театрай харагшадаа, манай театрай соёлдо дурайтайшуулаа “Дон-Кихот” зүжэгэй премьерада уринаб!

 - Би Тэбхэр ойнтной Баяраар Таниие хани халуунаар амаршалаад, танай зохёохы ажалайтнай сэгнэн харагшадай зүгһөө үшөө шэнэ олон рольнуудаар,  шэнэ удха гүнзэгытэй  дүрэнүүдээр маанадаа баясуулжал байхат гэжэ найдаад, үшөөл зохёохы абьяасайнгаа түлэг дунда ябанат гэжэ мэдүүлээд, дали жэгууртэ амжалтануудые, бэеын энхэ элүүрые, гэр бүлын зол жаргалые, ажабайдалай аза талааниие, ажамидаралай ажана тэнюуниие хүсэнэб. Энэ хөөрэлдөөндэ хабаадаһандатнай баярые хүргэнэб!    

 

Намжилма Цыденова

 


Фотоотчет